Перевод: с исландского на все языки

со всех языков на исландский

upper floor

  • 1 ÞREF

    n. a kind of upper floor; fig., kemr nú á þref um draumana, the (dismal) dreams come again.
    * * *
    n. a kind of upper floor where corn is stored (see þrefi); stofunni með kofum ok þrefinu sem þar er viðr fast, austasta búðinni undir stofunni, D. N. iv. 520; þrefit yfir forstofunni, i. 275, v. 342, vi. 84.
    2. in the metaph. phrase, koma á þref, to come on the floor, to come in; kemr nú á þref um draumana þegar er lengir nóttina, when the night grew long, the (dismal) dreams came again, Gísl. 44.
    II. mod. a wrangle, dispute; mál-þref.

    Íslensk-ensk orðabók > ÞREF

  • 2 PALLR

    (-s, -ar), m.
    1) step, = gráda;
    * * *
    m. [the etymology of this word, as also the time when and place whence it was borrowed, is uncertain; the true Norse word is bekkr or flet; pallr may be of Norman origin, although it is frequently used in the Sagas referring to the Saga time (10th century); even the benches in the legislative assembly on the alþing were called pallar, not bekkir; but this cannot have been so originally. The word itself is, like páll, probably from Lat. palus, pala = stipes, Du Cange; Engl. pale, palings; in the Icel. it is used of high steps (Lat. gradus), esp. of any high floor or daïs in old dwellings, sometimes = flet (q. v.) or = lopt (q. v.), and lastly of the benches in the hall = bekkr (q. v.) The adoption of the word was probably connected with the change in the floor and seats of the halls, as mentioned in Fagrsk. ch. 219, 220, which arrangement of benches was adopted from Norman England, and is in fact still seen in English college-halls, with the raised high floor at the upper end. In Icel. the ladies were then seated on this daïs (há-pallr, þver-pallr), instead of being placed, according to the older custom, on the left hand along the side walls, see below, II. 2. As the Sagas were written after this had taken place, so the use of the word, e. g. in the Njála (ch. 34 and often), may be an anachronism.]
    B. A step = Lat. gradus; þessi steinn var útan sem klappaðr væri gráðum eða pöllum, Fms. i. 137; vindur upp at ganga, nítján pallar á bergit, Symb. 56; stíga pall af palli, from step to step, Hom. 140. palla-söngr and palla-sálmi, m. = the ‘graduale,’ chant, or responsorium ‘in gradibus’ in the Roman Catholic service, from its being chanted at the steps of the altar; sá söngr heitir pallasöngr þviat hann er fyrir pöllum sunginn, 625. 188, Hom. (St.), Mar.: metaph. degree, enn tólpti pallr ósóma, 677. 1: þrjátigi palla djúpr, Bév. palls-bók, f. ‘graduale,’ the service-book for the high mass, Játv. ch. 10.
    II. a daïs with its set of benches; þar skulu pallar þrír vera ( three sets of benches) umhverfis lögréttuna, Grág. i. 4; pallinn þann inn úæðra, Eg. 303; Flosi gékk inn í stofuna ok settisk niðr, ok kastaði í pallinn ( he threw on the floor) undan sér há-sætinu, Nj. 175; konungr leit yfir lýðinn umhverfis sik á pallana, Fms. vii. 156; hann lá í pallinum, 325; konungr sat í pallinum hjá honum, xi. 366; gékk Þrándr í stofu, en þeir lágu í pallinum, Sigurðr ok Þórðr ok Gautr, Fær. 195.
    2. the raised floor or daïs at the upper end of the hall, where the ladies were seated (= þver-pallr, há-p.), konur skipuðu pall, Nj. 11; konur sátu á palli, Ísl. ii. 250; hljópu þeir inn ok til stofu, ok sat Katla á palli ok spann, Eb. 94; hón fal sik í pallinum, she hid herself in the pallr, Landn. 121; var þar hlemmr undir ok holr innan pallrinn, … þá bað Geirríð brjóta upp pallinn, var Oddr þar fundinn, Eb. 96:—mið-pallr, the middle bench; krók-pallr, the corner bench, Skíða R. (where the beggar littered himself).
    3. in mod. usage the sitting-room is called pallr, from being elevated a yard or two above the level ground; í hlýindin þar hjónin búa á palli. Snót: hence pall-skör, f. the ridge of the pallr: palls-horn, n. the corner of the pallr, Nj. 220, Sturl. iii. 141.

    Íslensk-ensk orðabók > PALLR

  • 3 BEKKR

    I)
    (gen. -s or -jar, pl. -ir), m. bench; œðri bekkr, the upper bench (along the north side of the hall, looking towards the sun); úœðri bekkr, the lower (inferior) bench (along the southern side); breiða, strá bekki, to cover, strew the benches (in preparation for a feast or wedding).
    (gen. -s or -jar, pl. -ir), m. beck, brook (poet.).
    * * *
    1.
    jar, m. pl. ir, gen. pl. ja, dat. jum, [A. S. benc; Engl. bench, bank; Germ. bank; Dan. bænk; Icel. per assimil. kk; the Span. banco is of Teut. origin]
    1. a bench, esp. of the long benches in an old hall used instead of chairs; the north side of a hall (that looking towards the sun) was called æðri bekkr, the upper bench (Gl. 337, Ld. 294); the southern side úæðri bekkr, the lower (inferior) bench, Nj. 32, Eg. 547, Fms. iv. 439, xi. 70, Glúm. 336, Ld. l. c.; thus sitja á enn æðra or úæðra bekk is a standing phrase: the placing of the benches differed in Icel. and Norway, and in each country at various times; as regards the Icel. custom vide Nj. ch. 34, Sturl. i. 20, 21, the banquet at Reykhólar, A. D. 1120, ii. 182, the nuptials at Flugumýri, Lv. ch. 13, Ld. ch. 68, Gunnl. S. ch. 11, Ísl. ii. 250, cp. Nj. 220: á báða bekki, on both sides of the ball, Ísl. ii. 348, cp. Gísl. 41 (in a verse), etc.: as to foreign (Norse) customs, vide esp. Fagrsk. ch. 216, cp. Fms. vi. 390, xi. (Jómsv. S.) 70, Glúm. ch. 6, Orkn. ch. 70, Sturl. ii. 126; see more minutely under the words skáli, öndvegi, pallr, etc.; breiða, strá bekki, is to strew or cover the benches in preparing for a feast or wedding; bekki breiði (imper. pl., MS. breiða), dress the benches! Alvm. 1; bekki at strá, Em. verse 1; standit upp jötnar ok stráit bekki, Þkv. 22; brynjum um bekki stráð, the benches (wainscots?) covered with coats of mail, Gm. 44: in these phrases bekkir seems to be a collective name for the hall, the walls of which were covered with tapestry, the floor with straw, as in the Old Engl. halls. The passage Vtkv. 10—hveim eru bekkir baugum sánir—is dubious (stráðir?); búa bekki, to dress the benches; er Baldrs feðr bekki búna veit ek at sumblum, Km. 25; breitt var á bekki, brúðr sat á stól, Ísl. Þjóðs. ii. 466; vide brúðarbekkr.
    COMPDS: bekkjarbót, bekkjargjöf.
    2. as a law term, cp. Engl. bench; the benches in the lögrétta in Icel. were, however, usually called pallr, v. the Grág.
    3. the coloured stripes in a piece of stuff.
    2.
    s, and jar, m. [North. E. beck; Germ. bach; Dan. bæk; Swed. bäck], a rivulet, brook. In Icel. the word is only poët. and very rare; the common word even in local names of the 10th century is lækr (Lækjar-bugr, -óss, etc.); Sökkva-bekkr, Edda, is a mythical and pre-Icel. name; in prose bekkr may occur as a Norse idiom, Fms. vi. 164, 335, viii. 8, 217, Jb. 268, or in Norse laws as in Gþl. 418. At present it is hardly understood in Icel. and looked upon as a Danism. The phrase—þar er (breiðr) bekkr á milli, there is a beck between, of two persons separated so as to be out of each other’s reach—may be a single exception; perhaps the metaphor is taken from some popular belief like that recorded in the Lay of the Last Minstrel, note to 3. 13, and in Burns’Tam o’ Shanter—‘a running stream they dare na cross;’ some hint of a like belief in Icel. might be in Ísl. Þjóðs. i. 356. It is now and then used in poetry, as, yfir um Kedrons breiðan bekk, Pass. 1. 15.
    COMPDS: bekkjarkvern, bekkjarrás.

    Íslensk-ensk orðabók > BEKKR

  • 4 LOPT

    n.
    1) air, atmosphere, sky (skein sól, ok var lítt a l. komin); l. var mikit til jarðar at falla, it was a great height to fall down; l. ok lögr, sky and sea; á l., aloft, into the air; bera (fœra) á l., to spread abroad; hlaupa í l. upp, to leap up into the air; liggja í l. upp, to lie face uppermost; á lopti, aloft, in the air, on high; taka spjót á lopti, to catch a spear as it flies;
    2) loft, upper room (Gunnar svaf í lopti einu í skálanum);
    3) balcony (hann hleypr ofan ór loptinu á strætit).
    * * *
    n.:
    1. [Ulf. luftus = ἀήρ; A. S. lyft; Scot. and Old Engl. lift; Engl. a-loft; O. H. G. and Germ. luft], the air, Eluc. 19, Skálda 174: the air, atmosphere, the sky, heaven, lopt vindlaust, Edda 4; skein sól, ok var lítt á lopt komin, Ld. 36; sól er á góðu lopti, high in the sky, Bs. ii. 111; þeir heyrðu klukku-hljóð í loptið upp, Fms. vi. 63, Hdl. 41, Vsp. 29: lopt var mikit ( a great height) til jarðar at falla, Fb. ii. 389: allit., lopt ok lögr, Skm. 6; lýsti af höndum hennar bæði í lopt ok á lög, Edda 22; renna lopt ok lög, 70; hvat manna sá er með gullhjálminn er ríðr lopt ok lög, segja at hann á furðu góðan hest, 56:—plur., inn þver loptin, Bret. 58; hann skapaði himin ok jörð ok loptin, Edda; hann blæss eitri ok dreifir lopt öll ok lög, 41; loptin neðri, Lil. 27; loptin sungu, 34; hverfðr utan um lopt öll, Fas.
    2. adverb. phrases; á lopt, aloft, into the sky; hlaupa í lopt upp, io leap up into the air, Nj. 84; hefja e-t á lopt, to hold up aloft, extol, Róm. 308, Bs. i. 284, Finnb. 296; bregða á lopt, Eg. 123; bera (færa) á lopt, to spread abroad, Fms. xi. 287, Fas. i. 363, Bs. i. 133, Fs. 9; horfa, liggja í lopt upp (or upp í lopt), to lie face uppermost, opp. to á grúfu, Sturl. iii. 282: á lopti, aloft in the air, on high, hovering; taka spjótið á lopti, to catch a spear flying, Nj. 84; hann vá svá skjótt með sverði, at þrjú þóttu á lopti at sjá, 29, Þkv. 10.
    3. air, space; hann flaug um alla lása ok gat hvergi lopt fundit svá at hann mætti inn komask, Fb. i. 276.
    COMPDS: lopthræddr, loptmegin, loptmjöðm, loptríki, loptvægi.
    B. [Engl., Scot., and Dan. loft], a loft, upper room, also of houses built on piles (stafir), and thus lifted from the ground; this may well be the primitive sense, from which that of air, sky may be derived through the notion that the heavens were a many-storied ceiling, see the remarks s. v. himinn; often used of the bedroom in old dwellings; en er þeir kómu upp á loptriðit sá þeir at loptið var opit, Eg. 236, Fms. ii. 5; þú skalt liggja í lopti hjá mér í nótt … ok læsti hón þcgar loptinu innan, Nj. 6, 7; til lopts þess er Erlingr svaf í, Ó. H. 116; í annan enda hússins var lopt uppi á þvertrjám …, fóru þeir Arnljótr upp á loptið ok lögðusk þar til svefns, 153, Nj. 199; lopt þat er þar er yfir útidyrum, Eb. 118; þeir gengu til svefns ok upp í loptið, Fs. 85; Gunnarr svaf í lopti einu í skálanum, Nj. 114; var Fjölni fylgt til herbergis í hit næsta lopt, Hkr. i. 17; lopts dyrr, the loft doors, Sturl. ii. 94, Fas. iii. 500; lopts gat, an opening in a floor, trap-door.
    II. a balcony; þeir Þorbjörn vörðusk ór lopti einu, Orkn. 443; hann var skotinn í lopti einu, Fms. vii. 245; tók konungr sér herbergi í lopti einu, Ó. H. 105: in mod. usage of the ceilings or floors in many-storied houses.
    COMPDS: loptdyrr, lopteldr, loptgluggr, lopthús, lopthöll, loptrið, loptskemma, loptstofa, loptsvalir.

    Íslensk-ensk orðabók > LOPT

  • 5 VIÐ

    I)
    prep. with dat. and acc.
    I. with dat.
    hann sló honum niðr v. steininum, he dashed his head against the stone;
    hús liggja v. velli, the houses lie in ruins;
    kasta sér niðr v. velli, to cast oneself down on the ground;
    er inn efri kjöptr v. himni, en inn neðri við jörðu, the upper jaw touches the heaven, the lower the earth;
    hann hjó hann upp v. garðinum, he smote him close by the fence;
    skera af sér strenginn við øxinni, to cut the string, asunder against the axe;
    2) against, towards, of direction;
    horfa v. e-m, to look towards, face;
    3) along with (hann hafði marga smiðu v. sér);
    4) with, of an instrument (jarl hljóp upp v. sverði);
    5) among;
    gengu síðan í sæti sin v. öðrum mönnum, among other men;
    6) denoting barter, exchange, against, for (geta gull v. grjóti);
    7) denoting remedy, against (hjálpa e-m v. e-u);
    8) against, denoting contest, warding off (hafa liðsafla v. e-m);
    hafa (viz. afl) v. e-m, to be one’s match;
    9) ellipt. usages;
    stinga v. fótum, to stop;
    hrífa v., to catch hold;
    risa v., to withstand;
    hvatz hann fiðr v., whatsoever he may object;
    II. with acc.
    1) by, at, close to (sníða skeggit við hökuna);
    skjöldr við skjöld, shield to shield;
    v. Sandhólaferju, at Sandholferry;
    v. veginn, by the wayside;
    v. ána, by the river;
    draga segl v. hún, to hoist the sail to the top;
    festa e-n v. meið, tré, to fasten to a pole, tree;
    binda v. fót e-s, to bind up a broken leg;
    dró upp flóka v. austr, in the east;
    2) of time, towards, at;
    v. solar-setr, at sunset;
    v. sól, with the sun, at sunrise;
    v. aptan, towards evening;
    3) at, by (vera heima v. bú sitt);
    Hrútr var v. skip um sumarit, H. stayed by his ship during the summer;
    sitja v. stýri, to sit at the rudder;
    styðja sik v. e-t, to lean on;
    ganga v. staf, to walk with a staff;
    vera v. e-t, to be present at;
    sitja v. drykk, to sit at drink;
    í sýn v. bœinn, within sight of the town;
    5) denoting company, with (bauð þeim heim vill alla sína menn);
    v. annan, þriðja, fjórða mann, being two, three, four altogether;
    6) towards (a person or thing), respecting, regarding (mildr, blíðr, góðr v. e-n);
    til gæzlu v. e-n: for keeping, watching one;
    hræddr v. e-n, afraid of one;
    7) of cause, by, at;
    falla v. högg, to fall by a stroke;
    sigla v. stjörnuljós, to sail by starlight;
    verða reiðr v. e-t, to become wroth at;
    8) as compared with, set off against (þrjóta mun okkr illsku v. þik);
    eigi minna virðr en v. konunginn, of equal worth with the king;
    9) according to, after (gera klæði v. vöxt e-s);
    v. sik, in proportion;
    hann var skapaðr allr v. sik, well shaped, symmetrical;
    vita, hvat v. sik væri, to know what was the matter;
    10) denoting means, with, by (v. þessar fortölur);
    tendra eld v. e-t, to make fire by;
    11) ellipt. usages;
    bregða við, to start;
    hann þagði v., he remained silent;
    fá v. þrjú skip, to add three ships;
    þurfa v., to need;
    bjarga, hjálpa e-u v., to help, put right;
    koma e-u við, to bring about.
    (gen. -jar, pl. -jar), f. withy, withe; collar (viðjar af gulli).
    pers. pron. dual, we two.
    * * *
    1.
    f., gen. sing. viðjar, pl. viðjar, [Dan. vidje; Engl. withy; akin is víðir, q. v.]:— a withy or with; síðan var viðin ( a withy halter) dregin á hals honum, Fms. vii. 13 (see v. l.); þarmarnir urðu at viðu (sic) sterkri, Fas. iii. 34; ef röng eða viðjar slitna, Jb. 398; var enginn saumr í, en viðjar fyrir kné, of a boat, Fms. vii. 216; höggva tré til viðja, K. Þ. K. 88; viðjar af gulli ok silfri, on a dog, Hkr. i. 136, Fas. iii. 45; tún-svín þat er hringr, knappr eða við sé í rana, Grág. ii. 232; stjórn-við, the ‘rudder-withy,’ the strap in which the paddle-like rudder moved, like the ζευκτηρίαι in Act. Apost. xxvii. 40.
    2.
    pron. pers. dual (= vit), we two (see ek C); this spelling, which is also that of the oldest vellums, answers to the mod. pronunciation, passim: in mod. usage it has quite taken the place of the old plur. vér.
    3.
    prep., also used ellipt. without its case, or simply as an adverb; við is a curtailed form of viðr, which latter form remains in a few compds, even in mod. usage, thus, viðr-eign, viðr-kenna, viðr-nefni, viðr-lífi, viðr-væri; when found singly, við is the common form in Icel.; but as in MSS. it is commonly abbreviated, v̾, the two forms are hardly distinguishable; við, however, is received as the usual form, viðr being more freq. in Norse vellums, and in some later Icel. vellums imitating the Norse spelling: [Goth. wiþra = πρός; A. S. wider; cp. Scot. wither-shins; O. H. G. widar; Germ. wieder; but Engl. with; Dan. ved; Swed. wäd]:—against, towards, etc.
    WITH DAT.
    A. Against, denoting a leaning or resting on, striking against, or the like; hann hjó hann upp við garðinum, smote him standing against the wall, Nj. 120; stinga höndum við berginu, Symb. 59; ganga við brekkunni, up-hill, against the hill, cp. Lat. adversus montem, Valla L. 212; skjóta við honum skildinum, Fms. i. 44; ljósta skildi við kesjunni, Eg. 378; hann spyrndi við svá fast … spyrna við grunni, Edda 36; kasta sér niðr við vellinum, Nj. 58; leggja e-n við velli, Boll. 344; slá honum niðr við steininum, dashed his head against the stone, Finnb. 292; hann drap hann við borðinu, Korm. 236; hjó af honum höfuð við stokkinum, Fas. ii. 285; ok lagði (þá) við stokki, Am. 73; hús liggja við velli, lie down in ruins, Fms. iii. 144; er hinn efri kjöptr við himni enn hinn neðri við jörðu, the upper jaw touching the heaven, the lower the earth, Edda 41; skera af sér strenginn við öxinni, rubbing it against the axe, Nj. 136; vóru segl hans at sjá við hafi, the sails were seen out at sea, far in the offing, Fas. ii. 403.
    II. against, towards, of direction; gapa við tunglinu, Fas. iii. 622; horfa við e-m, to look towards, face, Eg. 293; horfa baki við e-m, Hkr. iii. 384; líta við e-m, Nj. 132, Fms. i. 125, vii. 314; horfa vid landi, A.A. 24; snúa baki við e-m, Fas. i. 296; snúask við e-m, Hkr. ii. 120.
    III. along with, with, denoting company; hann hafði við sér harpara einn, Str. 57; hann hafði marga smiðu við sér, Fms. ix. 377; fór Margaðr ok Guthormr við honum, Hkr. iii. 113; at Ástríðr mundi vera við feðr sínum, i. 188; er hér ok Sigurðr við jarli, Fms. ix. 327; hann var þar upp fæddr við henni, x. 421; bjóðum vér þér við Hákoni þangat, ix. 252; ferr heim við sínum mönnum, Rd. 312; fór hann við liði sínu, Hkr. iii. 44; við hundrað skipum, Fas. i. 461; gengr síðan í sæti sín við oðrum mönnum, Fms. x. 17; bað biskup ríða við sér (= með sér), 6.
    2. with, of an instrument; jarl hljóp upp við sverði, Fms. ix. 340; sjau menn við vápnum, viii. 14; gengu tveir menn við merkjum, x. 15: the phrase, eiga, ala, geta barn við kouu, Grág., Fms. i. 113, iii. 110, Ld. 102, Eg. 31; merrin fékk við þeim hesti, Landn. 195.
    3. spec. usages; við góðum vinskap, Boll. 362; halda vináttu við föstum trúnaði, Fms. ix. 375; at þær sagnir muni vera við sannindum, true, viii. 6; at berjask við honum eðr við honum lífit láta, ix. 332; fara við herskildi … eyða land við eldi, x. 134; ausa e-t við moldu, Hkr. i. 220; skipuðu mörgum hlutum við (with, among) sínum mönnum, Fms. x. 91; gengu síðan í sæti sín við öðrum mönnum, among other men, 17; skreiðask fram við (= með) landinu, viii. 437.
    4. = ok, with, together with; Þórr við Grimni = Th. and G., Hallfred; höfuð við hjarta, head and heart, Kormak.
    B. METAPH. USAGES:
    I. denoting barter, exchange, against, for (like Gr. ἀντί); gefa gull við grjóti, Fas. iii. 45; selja við verði, Fms. i. 80; seldu mik við hleifi, Hm.; við litlu verði, Eg. 100; við fémútu, Nj. 215; meta e-t við silfri, Fms. x. 5; gefa margra manna líf við yðvarri þrályndi, iv. 194.
    2. denoting remedy, against; beiti við bit-sóttum en við bölvi rúnar, Hm. 140; hjálpa e-m við e-u, to help against, passim.
    II. against, denoting contest, warding off, withstanding; hafa afla við e-m, Lv. 43; hafa liðs-afla, liðs-kost við e-m, Ld. 372, Hkr. i. 272: ellipt., hafa (viz. afi) við e-m, to be one’s match, Lv. 109; þótti sem engi mundi hafa við þeim í vígi, Nj. 89; eg hefi ekki við þér, I cannot lift with (i. e. am no match for) thee; ábyrgjask e-t við e-u, Grág. ii. 216, 364; forða e-m við háska, Edda i. 116; halda þá við ágangi Hákonar, Fms. i. 224; varðveita e-n við e-u, Grág.; ekki hélzk við þeim, Eg. 125; rísa við e-m, Sturl. ii. 119; vera búinn, van-búinn við e-m, Ld. 324; sat hann þar við áhlaupum Dana, Fms. i. 28; vinna við sköpum, Fas. i. 199; sporna við e-u, göra við e-u, see göra, sporna; ef þat nemr við förinni, Ld. 70 (see nema A.I. 7, 8); mæla við e-u, Hkr. ii. 198; tölðu allir við förinni, Greg. 28; setja hug sinn við e-u, Fms. x. 232; kveða nei við e-u, Sturl. i. 27; drepa hendi við e-u, Hkr. ii. 164; reiðask við e-u, Nj. 182; e-m ríss hugr við e-u, Fas. i. 30; mér býðr við e-u, to loathe; sjá við e-u, to shun; varna við e-u, to beware of; vera hætt við e-u, in danger of, Ísl. ii. 262; ú-hætt við e-u, safe, Landn. 319.
    III. with verbs;liggja við e-u, to lie on the verge of; honum lá við falli, Fas. iii. 261; búið við skipbroti, Ísl. ii. 245; honum var við andhlaupi, Eg. 553; sjá, horfa, líta … við e-u, to look towards; taka við e-u, to receive; búask við e-u, to prepare for, expect, Ld. 106; verða vel, ílla, við e-u, to behave well, ill, on some occasion; komask við veðri, see veðr.
    IV. ellipt. usages; þeir snerusk þá við, turned round, facing, Nj. 245; hón drap við hendi, Lv. 38; hann laust við atgeirinum, Nj. 84.; hann stakk við forkinum, Eg. 220; hann stakk við fótum, stopped, Finnb. 300; hrífa við, to catch hold, Bs. i. 197, 423, Gísl. 125; búask við, to make oneself ready; göra við, to resist; rísa við, to withstand, Fs.; at ek bjóða við tvenn verð, Ld. 146; hvatz hinn fiðr við, whatsoever he may object, Nj. 99; taka við, to begin where another stops; þú skalt gefa mér við ( in return) verjuna, Fbr.
    WITH ACC.
    A. By, at, close to:
    I. denoting proximity; skjöldr við skjöld, shield to shield, in a row, Nj. 125; skip við skip, Ó. H. (in a verse); samnask hlutr við hlut, Rb. 108; hálsinn við herðarnar, Ld. 40; sníða skeggið við hökuna, Eg. 564; við bryggju-sporðinn, Fms. i. 14; grafa barn við kirkju-garð út, K. Þ. K.; uppi við fjallit, Eg. 137; við Sandhóla-ferju, Nj. 29; við vaðit, 83; við veginn, by the way-side, Fb. ii. 330; hér við ána, by the river, Ld. 46; búa við Þjórsá, Nj. 93; liggja við land, Fms. i. 14; við Ísland, Grág.; binda stein við hálsinn, Ld. 154; draga segl við hún, hoist sail to the top, Hkr. ii. 6; reka spora við eyra e-m, Nj. 82; festa e-n við meið, tré, to fasten to a pole, a tree, Glúm. 391; nísta við gólfit, to pin it to the floor (see nista); binda við fót e-s, to bind up a broken leg, Bárð. 167; dró upp flóka við austr, in the east, Vígl. 22.
    2. temporal, towards, at; við vetr sjálfan, Fms. ii. 97; Krók. 51 C; við sólar-setr, Fas. i. 514; við sól, with the sun, at sunrise. Eg. 717; við aptan, towards evening, Grág. (Kb.) ii. 143; við þat sjálft, at that moment, Fms. xi. 432; bregða í kross við hvert orð, at every word, K. Þ. K.; vera við aldr, to be stricken in years, Eb. 18, Ísl. ii. 192, Fms. ii. 81; ef barn er við dauða, on the point to die, N. G. L. i. 345; við sjálft, on the verge of (see sjálfr); við váða sjálfan, búið við geig, on the verge of, Eg. 158; Grettir var við svefn, just asleep, Grett. 127.
    3. phrases, við svá búit, after all done, often with the notion of ‘in vain, nothing having been done’ (búa B. II. δ); fóru við þat heim, Fms. i. 54, ix. 469, Nj. 127; skildu við þetta, 260, Ísl. ii. 217.
    II. at, to; Hrútr er við skip, Nj. 4; Hrútr var við búð, 79; vera heima við bú sitt, 215; hanga upp við siglu-rá, Fas. iii. 659; bundinn við staf, Eg. 232; fastr við altara, fastened to the altar, Vm. 110; styðja sik vid e-t, to lean on, Fms. ix. 512; sitja upp við hægindit, leaning on it, Ld. 16; sitja upp við vegginn, Nj. 153; ganga við staf, 219; ganga við tréfót, Eb. 66; styðjask við höndina, Fas. i. 228; rísa upp við olboga, Þórð. 15; sitja við stýri, at the rudder, Eg. 385; hafa barn við brjóst, to have a bairn at breast, N. G. L. i. 340; leggja, bæta, auka, við e-t, to add to; blanda við e-t, to mix with; vera við e-t, to be present at, Ld. 92, Eg. 540; sitja við drykk, mat, to sit at drink, meat, Eg. 303, 420.
    III. denoting association, together with; vera samþingi, samfjórðungs við e-n, Grág. ii. 237; vera saman við e-n, vera samvista við e-n, eiga samneyti við, vera sammæðr við e-n, passim; vera utan-fjórðungs við víg, Grág. ii. 89; vera við e-t riðinn; þeir vildu eigi vera hér við heiðna menn, Íb. 4; búa við e-n, Gísl. 17.
    2. direction; í sýn við bæinn, Fas. ii. 507; í örskots-helgi við garðinn, Grág.; standa í höggfæri við e-n, Nj. 97; við þat lík at lifa, Hm.
    IV. denoting company, with; bauð þeim heim við alla sína menn, Vígl. 27; riðu við sextigi manna, Nj. 10, 213, Ld. 164; gékk á land við einn svein, Fms. ix. 502; sækja land við útlendan her, Hkr. i. 198; við fá, marga … menn, Fas. i. 35; the phrase, við annan, þriðja fjórða … mann (see annarr I. 1); þú ert hér kominn við svá mikit fé, Ld. 112; sækja mál við níu búa, Grág.; við váttorð, Kb. i. 103; leyfa e-t við vitni, Ld. 104; bjóða e-t við váttorð, in the presence of, by witnesses, Nj. 243.
    B. METAPH. USAGES:
    I. towards a person or thing, respecting, regarding; hryðja við aðilja, Grág. (Kb.) i. 127; missa fjár síns við þjóf, Grág.; skilja við e-n, to part with (see skilja); til metnaðar við sik, Edda i. 20; til huggunar við sik, Ld. 228; til þjónustu við e-n, Eg. 28; til gæzlu við e-n, for keeping, watching one, Ld. 152; ganga, koma, fara til fundar, til móts … við e-n, 62, 90, Nj. 4, Eg. 101; mildr, blíðr, léttr, kátr, ástúðigr, góðr, harðr, grimmr, reiðr, harðráðr, stríðr, … við menn, mild … towards, Nj. 2, 47, 48; víkjast undan við e-n, Ld. 42; fyrir kapps sakir við e-n, til liðveizlu, hjálpar … við e-n, Eg. 44, Nj. 75; sýna vinskap, halda vinskap við e-n, Ld. 150; leggja ást við e-n, 34; líka vel, ílla við e-n, Nj. 53; eiga eyrindi við e-n, Eg. 260; eiga orð við e-n, 255; hafa lög við e-n, Nj. 106; tala, mæla, ræða, segja, spjalla við e-n, to talk, speak … with a person, passim; skipta, eiga, … við e-n, to deal… with; berjask, deila við e-n, to fight with, against; göra e-t við e-n, so to act with, Greg. 43; reyna e-t við e-n, to contend with one, Nj. 46, 94, Edda i. 106; hafa misgört við e-n, Fms. viii. 103; láta vaxa óþokka við e-n, Nj. 107; tilför við Gunuar, 101; mála-tilbúnaðr við e-n, 100; sekr við e-n, útlagr við goða, Grág.
    2. hræddr við e-n, afraid of one; verða varr við e-t, to perceive; vanr við e-t, used to a thing; hann var svá vanr við vini sína, Fms. viii. 220; fella sik við e-t, kunna við e-t, to apply oneself to, to like.
    II. of cause, by, at; falla við högg, to fall by a stroke, Nj. 163; hrata við lagit, Eg. 379; vakna við e-t, Fas. ii. 116; vakna við draum; verða glaðr, reiðr, hryggr, úkátr … við e-t, to become glad, wroth … at, Íb. 10, Eg. 102, 321, passim; bregða sér við e-t, Ld. 190: by, við minn atbeina, Fms. vi. 66; við samþykki e-s, Eg. 165; við ráð e-s, Grág. (Kb.) ii. 30; gört þat við einræði þitt, Ld. 188; et þat at vánum við skaplyndi Þorgeirs, Nj. 255; hlaða seglum við mikinn háska, with great danger, Korm. 168; sigla við stjörnu-ljós, to sail by star-light, Fms. i. 24; lesa við ljós, to read with a light; búa sik við skart, to dress fine.
    III. as compared with, set off against; sex sær við kú, Grág. i. 502–504; selja, virðing sína við íllgirni þínaa, Eb. 160; þrjóta mun mik íllsku við þik. Hkr. i. 322; mik skortir við hann, Nj. 90; hafa afta við e-n, Eg. 187; eigi minna virðr enn við konunginn, i. e. of equal worth with the king, Fms. xi. 45; er þetta við mikla fémuni, Hrafn. 19; fjórðungi skerð við goðorð önnur, Grág. (Kb.) i. 211; Skotland er þriðjungr ríkis við England, Nj. 266; þriðjung við liðsmenn, Eg. 57; at þriðjungi við ykkr, Ld. 102; helming við hann, Fms. i. 22; gaf þeim hálfar tekjur við sik, 7.
    IV. við þann kost, on that condition, Grág. (Kb.) i. 233: of medicine, for, við svefnleysi, við orms-bit, við offeitan kvið …, Lækn.: in mod. usage dat., and so in Hm. 138.
    V. denoting fitness, proportion; göra klæði við vöxt e-s, Eg. 516; við þeirra hæfi, 109; er þat ekki við þitt æði, Ld. 298; vera við alþýðu-skap, Fs. 63; við sik, in proportion, B. K. 8; neyta skógar við sik sem þarf, Grág. ii. 292; þat er hann má eigi sjálfr við sik njóta, himself alone, 623. 21; hann var skapaðr allr við sik, well shaped, symmetrical, Fas. i. 173; fagrt ok allt vel við sik, Fms. x. 321; veðrit vesnaði en nátt-myrkr á við sik. Bjarn. 52; vita hvat við sik væri, to know what was the matter, Fms. xi. 11, Fas. ii. 516; leggja mál við tré, Ld. 316; draga kvarða við lérept, vaðmál, Grág. i. 497, 498.
    VI. with, by, denoting means; tendra eld við fjallrapa, to light fire with, Bs. i. 7; við þessar fortölur, Ld. 204; kom svá við umtölur góðra manna, Nj. 267; við áskoran þína, 258; mýkjask við e-t, Fms. v. 239; húð skorpnuð við eld, Nj. 208.
    VII. with verbs; lifa við skömm, meizlur, harm, lifa við slíka harma, to live with or in shame, sorrow, Nj. 92, Hkr. ii. 107, Eg. 604, Ld. 332; leika við e-n, Nj. 2; kaupa við e-n, Grág.; binda við e-t, to bind, fasten to; sætta, rægja, friða e-n við e-n, Eg. 226, Grág. ii. 99; tala, … við e-n, to speak, deal … with, Nj. 2, 197, Ld. 22 (see I); hefja upp bónorð við e-n, Eg. 38; leita eptir við e-n, leita ráða við e-n, eiga hlut at við e-n, Nj. 75, 101, 213, Eg. 174; fæða, lifa, fæðask, ala, búa, bjargast, við e-t, to feed, live, subsist … on, Edda i. 46, Fms. i. 226, v. 219, Nj. 236, passim; vera við e-t, to be present at, and metaph. to enjoy, Hom. 87, Edda (pref.); nema lyfsteinn sé við riðinn, Ld. 250; hann brá upp við fætinum (viz. við lagit), Nj. 264; binda við e-t, to bind to, Fms. ix. 358; at þeim heimilum ok í örskotshelgi við (viz. þau) á alla vega, Grág. (Kb.) i. 88; þar við, hér við, at engi mundi þar þora við at etja, Nj. 89.
    2. hagr við e-t, skilful at; kunna vel við e-t, id.; skjarr við skot, Ls.; temja, venja, … við e-t; drekka við sleitur (see sleita); kveða við raust, Sturl. iii. 317, Eg. 554; syngja vid tón, Sturl. iii. 210; búa sik við skart, skikkja búin við gull, Fms. x. 199; skyrta saumuð við gull, embroidered with, Fas. ii. 529; glóa við gull, to glow or gleam with gold, Lex. Poët.
    VIII. elliptical or ad- verbial usages; bregða við, to start; hann þagði við, remained silent, Nj. 2; verða bilt, felmt við, Ísl. ii. 274, Nj. 105; fá við þrjú skip, to add three ships, Fms. xi. 73; jók nú miklu við, it waxed much, Ld. 54; kveða við, gella við, to scream, yell; þurfa við, to need, Nj. 74; njóta e-s við, to enjoy, 85; komask við, to be touched; leita við, to try; bera við, to happen (see bera); koma við, to touch; standa, bíða við, to stop a bit; nema við, to hinder, cause a hindrance; kunna við, to like; koma e-u við, to bring a thing about, 101; ef ek viðr um kæmumk, if I could manage it, Hbl.; bjarga e-u við, hjálpa við, to help, put right; reisa við, rétta við, to raise up again, put right; kannask við, to recognise; vera við staddr, to be present, = við e-t staddr.
    IX. in recipr. phrases, talask við, eigask við, fásk við, etc., to speak … to one another, where the object is suffixed to the preceding verb.
    X. with an adverb or particle, of direction; upp á við, niðr á við, upwards, downwards; vestr á við, Fas. ii. 244; móts við, towards; á við, equivalent to (það er á við tvær merkr); austan við, vestan við, sunnan við, fram við, inn við, etc., followed by an accusative.

    Íslensk-ensk orðabók > VIÐ

См. также в других словарях:

  • upper — [up′ər] adj. [ME, compar. of up,UP1] 1. in a place or on a level above another [upper lip, upper jaw, upper floor] 2. higher in rank, authority, or dignity [the upper classes] 3. being farther north, farther inland, or at a higher elevation of… …   English World dictionary

  • floor — n. story 1) the first; ground; lower; main; second; top; upper floor 2) on a floor (on the second floor) (lower surface of a room ) 3) a dirt (AE), earth (BE); inlaid; parquet; tile; wooden floor 4) on a floor (he was sleeping on the floor) 5)… …   Combinatory dictionary

  • Floor — A floor is the walking surface of a room or vehicle. Floors vary from simple dirt in a cave to many layered surfaces using modern technology. Floors may be stone, wood, bamboo, metal, or other material that can hold a person s weight.Floors… …   Wikipedia

  • upper — [[t]ʌ̱pə(r)[/t]] ♦♦♦ uppers 1) ADJ COMPAR: ADJ n, the ADJ You use upper to describe something that is above something else. There is a smart restaurant on the upper floor... Students travel the cheap lower deck and tourists the upper. Ant: lower… …   English dictionary

  • upper — adjective 1) the upper floor Syn: higher, superior; top; informal nosebleed Ant: lower 2) the upper echelons of the party Syn: senior, superior, higher level, higher ranking …   Thesaurus of popular words

  • upper — adjective 1) the upper floor Syn: higher, superior, top 2) the upper echelons of the party Syn: senior, superior, higher level, higher ranking, top • Ant …   Synonyms and antonyms dictionary

  • Upper Hutt —   City   The location of Upper Hutt City within Wellington Region Cou …   Wikipedia

  • Floor — (fl[=o]r), n. [AS. fl[=o]r; akin to D. vloer, G. flur field, floor, entrance hall, Icel. fl[=o]r floor of a cow stall, cf. Ir. & Gael. lar floor, ground, earth, W. llawr, perh. akin to L. planus level. Cf. {Plain} smooth.] 1. The bottom or lower… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Floor cloth — Floor Floor (fl[=o]r), n. [AS. fl[=o]r; akin to D. vloer, G. flur field, floor, entrance hall, Icel. fl[=o]r floor of a cow stall, cf. Ir. & Gael. lar floor, ground, earth, W. llawr, perh. akin to L. planus level. Cf. {Plain} smooth.] 1. The… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Floor cramp — Floor Floor (fl[=o]r), n. [AS. fl[=o]r; akin to D. vloer, G. flur field, floor, entrance hall, Icel. fl[=o]r floor of a cow stall, cf. Ir. & Gael. lar floor, ground, earth, W. llawr, perh. akin to L. planus level. Cf. {Plain} smooth.] 1. The… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Floor light — Floor Floor (fl[=o]r), n. [AS. fl[=o]r; akin to D. vloer, G. flur field, floor, entrance hall, Icel. fl[=o]r floor of a cow stall, cf. Ir. & Gael. lar floor, ground, earth, W. llawr, perh. akin to L. planus level. Cf. {Plain} smooth.] 1. The… …   The Collaborative International Dictionary of English

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»